Wat kun je allemaal slim opslaan?

In 2050 moet de Nederlandse energievoorziening duurzaam en CO2-neutraal zijn. Daarvoor zijn we bezig met het inrichten van een nieuw en duurzaam energiesysteem. Het slim opslaan van deze duurzame energie speelt daarin een belangrijke rol. Maar welke soorten energie kun je nu allemaal slim opslaan? En hoe werkt dat dan? Je leest er meer over in dit artikel.

Daárom wil je energie slim opslaan

Ons huidige energienet is vraaggestuurd: zet je de verwarming wat hoger of druk je het lichtknopje in de keuken in, gaat het net voor jou aan de slag. Jij vraagt en het netwerkt levert. Met steeds meer duurzame energiebronnen zoals zonne-energie, krijgt het energielandschap een nieuwe dimensie: het element van ‘aanbod’. Er zijn namelijk ook momenten dat we te maken hebben met zon en wind als we het niet nodig hebben.

Soms is er veel zon of wind en produceer je meer elektriciteit dan je nodig hebt. We hebben dan te maken met een energieoverschot. Maar er zijn ook momenten waarop de productie van duurzame energie onvoldoende is voor de vraag, bijvoorbeeld in de winter als het windstil is en de zon weinig schijnt. Daarom zijn er mogelijkheden nodig om duurzame energie op te slaan, zodat deze op een ander moment gebruikt kan worden. Door energie op te slaan, ga je flexibel om met vraag en aanbod van schone energie. Daarnaast draagt opslag lokaal bij aan de oplossing voor netcongestie, brengt het balans in je energiehuishouding en maakt het je groene energiesysteem klaar voor morgen.

Bron: CBS, 2023

Dit kun je slim opslaan

Het opslaan van energie is geen nieuwe business. Op dit moment slaan we in Nederland vooral aardgas op. Maar omdat onze energievoorziening verandert naar het gebruik van duurzame bronnen, moeten we ook duurzame energie op grote schaal gaan opslaan.

We kennen natuurlijk allemaal de manier van opslaan waarbij je elektriciteit opslaat in een batterij, zodat er op piekmomenten voldoende stroom geleverd kan worden. Maar er zijn meerdere soorten energie die we kunnen opslaan om het later weer in te zetten. Zo kunnen we energie opslaan om dit later om te zetten in waterstof en kunnen we warmte opslaan om het later in te zetten.

Een batterij als koppelkans

Door energie op te slaan in een batterij, kunnen we op piekmomenten voldoende stroom leveren. Ook wanneer er meer stroom wordt opgewekt dan dat het net aankan, zetten we de batterij in; op een later moment voeden we de stroom dan weer in het net. Het gebruik van een batterij zorgt voor een stabieler elektriciteitsnet. Zo beperkt een batterij het verlies van opgewekte elektriciteit en compenseert het de voorspelde en daadwerkelijke elektriciteitsopwekking, door het slim invoeden van energie.

Een batterij plaatsen is niet ingewikkeld. De batterij heeft relatief weinig ruimte nodig en is makkelijk in de passen in de omgeving. Ook is een batterij makkelijk aanpasbaar aan jouw behoefte.

De inzet van een batterij is vaak een mooie koppelkans bij duurzame projecten. Een voorbeeld hiervan is zonnepark Bontepolder, waar we een 5 MW batterij hebben geplaatst. De koppeling tussen het stroomnet, de batterij en het zonnepark zorgt voor een stabieler elektriciteitsnet.

“Door de inzet van de batterij versterken we het energiesysteem op diverse manieren. De batterij helpt met het minimaliseren van verliezen in opgewerkte elektriciteit, corrigeert afwijkingen tussen voorspelde en werkelijke elektriciteitsproductie op nationaal en draagt op lokaal niveau bij aan het verlichten van netcongestie”, vertelt Gerke Schaap | Project Manager Storage, Novar

Seizoensopslag voor warmte

Thermische opslag komt in het buitenland al veel voor, maar in Nederland is het nog relatief zeldzaam. Daar brengen we nu verandering in. Momenteel zijn we bezig met de bouw van het grootste zonthermiepark van Nederland. Zonthermie is een innovatieve manier om duurzame warmte op te wekken. Bij het zonthermiepark in Dorkwerd gebruiken we daar een unieke techniek voor. Met 24.000 zonnecollectoren wordt er warmte opgewekt. Een speciale vacuümtechniek in de collectoren maakt het mogelijk om efficiënt hoge temperaturen te produceren. Uiteindelijk worden met die warmte 2500 woningen en bedrijven in Groningen verwarmd.

In de zomer schijnt de zon meer, dus wordt er ook meer warmte opgewekt. Maar ook in de winter heb je warmte nodig. Daarom gebruiken we bij zonthermiepark Dorkwerd seizoensopslag. Zo kan de warmte bewaard worden voor de momenten dat er geen warmte opgewekt kan worden.

Bij zonthermiepark Dorkwerd staat een buffervat van 20 meter hoog, waarin 6000 kubieke meter aan watervoorraad kan worden opgeslagen. ‘s Nachts wordt deze warmte vanuit het zonthermiepark afgevoerd naar de WarmteCentrale van het duurzame warmtebedrijf WarmteStad. Zo kunnen we het hele jaar door gebruik maken van zonnewarmte, zelfs in de winter.

Groene waterstof opslaan

Waterstof sla je op in een waterstofbatterij. Het voordeel van een waterstofbatterij is dat deze, net als een energieopslagsysteem, modulair schaalbaar is en goed in te passen valt in de omgeving. De opgeslagen waterstof kan vervolgens later gebruikt worden als brandstof voor zwaar transport en industriële processen. Maar wanneer heb je een waterstofbatterij nodig?

Een waterstofbatterij kun je gebruiken op plaatsen waar waterstof wordt geproduceerd. Zoals bij een zonnepark. Je hebt namelijk stroom nodig om waterstof te produceren. Gebruik je voor waterstofproductie duurzaam opgewekte stroom, zoals zonnestroom, dan produceer je groene waterstof zonder uitstoot. En dat is natuurlijk wat we willen.

Een mooi voorbeeld hiervan is project H₂ Hollandia. Bij zonnepark Vloeivelden Hollandia hebben we de ambitie om een deel van deze zonnestroom te gebruiken om groene waterstof mee te produceren. Om daar waterstof te produceren wordt er een elektrolyser geplaatst bij het zonnepark. Waterstof produceren doe je door water op te splitsen in waterstof en zuurstof. Dit heet elektrolyse. De groen geproduceerde waterstof slaan we hier niet op in een batterij, maar wordt via tubetrailers vervoerd en later ingezet als brandstof voor transport of voor industriële processen.

“Bij Vloeivelden Hollandia maken het zonnepark en de elektrolyser gebruik van dezelfde netaansluiting: een voordeel van de combinatie van waterstof en zon. Op deze manier kan er kostenefficiënt een opslagmogelijkheid voor duurzame energie worden gecreëerd. Zo wordt het net op een efficiënte manier gebruikt.” Jan Martijn Buruma | Director Storage, Grid & Infra.

Het energienet slim en efficiënt gebruiken

Om ervoor te zorgen dat de Nederlandse energievoorziening in 2050 duurzaam en CO2-neutraal is, moeten we nu stappen zetten naar een nieuw energiesysteem. Een systeem waarin we maximaal profiteren van groen opgewekte energie. Met het slim opslaan en slim gebruiken van verschillende soorten energie zoals elektriciteit en warmte, zorgen we ervoor dat we altijd voldoende groene energie voor handen hebben.