Samenwerking waar je energie van krijgt – Deel II/III

In deel II van dit drieluik vertelt Anne-Mette Andersen waarom participatie valt of staat met een dialoog, ook in de duurzame energie. Wat is een goede dialoog, hoe ga je om met weerstand en wat is samenwerken? Lees hier verder.

Hoe realiseer je een zonnepark dat lokaal is ingebed? Ons antwoord: door bewoners zo goed mogelijk te laten participeren in de ontwikkeling ervan. Projectmanager Lylian Dwarkasing introduceerde in Deel I de participatiefilosofie van Novar. In Deel II vertelt landschapsontwerper Anne-Mette Andersen over de vervolmaking van die filosofie, in haar masterclass waar Novar aan deelnam. ‘Begin met een goede dialoog.’  

People, planet, prosperity, place, public

‘Bij maatschappelijk verantwoord ondernemen horen de drie p’s: people, planet, prosperity. Als je voor duurzame ontwikkeling staat, is de balans tussen die drie belangrijk. De waarde van die ontwikkeling voor mensen, de planeet en het milieu en ook de welvaart die er uit voortkomt. Ik voeg daar met mijn masterclass twee p’s aan toe, en die passen ook goed bij Novar. Place, want het maakt enorm veel uit waar je iets ontwikkelt. En public, omdat je bij een ontwikkeling onderscheid kunt maken of het voor een individu of een groter publiek welvaart oplevert. Als je op alle vijf die terreinen waarde creëert, dan ben je goed bezig. Novar begeeft zich op een terrein met publieke belangen en ontwikkelt zonneprojecten die iets kunnen betekenen voor een gebied. Via procesparticipatie en lokaal eigenaarschap.’ 

Een tijd van co-creatie 

‘Het is een tijd van co-creatie. Bij gebiedsontwikkeling kunnen we niet om de bewoners heen. Maar daar is meer voor nodig dan de traditionele bewonersavond. Daarin haal je op, verwerk je de input en leg je uiteindelijk een resultaat voor. Grote kans dat inwoners hun inbreng niet duidelijk terugzien of herkennen en alsnog ontevreden zijn. De reflex als ontwikkelaar is dat je jouw plan aanpast en misschien daarna nog eens. Zonde, want levert je als organisatie dubbel werk op en bewoners zijn ondanks de moeite niet tevreden. Terwijl een goed participatieproces juist draagvlak én tijdswinst kan opleveren. Maar wat is dan een ‘goed participatieproces’?’ 

Wees kwetsbaar

‘In mijn masterclass gaan we hiernaar op zoek. Uitgangspunt is een open proces. Laat vooral in het begin van het proces veel meer open, is altijd mijn advies. Natuurlijk ga je er niet blanco in: je hebt je randvoorwaarden, zoals het oppervlak dat nodig is voor een rendabel zonneproject. Daarnaast verdiep jij je als ontwikkelaar vooraf in wat er al speelt in het gebied. Ondanks dat, is het waardevol niet meteen een vastomlijnd plan te presenteren. Ja, zo stel je je kwetsbaar op, maar je hebt het zo echt samen over de dilemma’s van de opgave die voorligt. En op deze manier blijf je zoeken naar wat mensen aanspreekt en over de streep trekt. Dat is hoe je samen met bewoners bouwt aan draagvlak.’ 

Ver met participatcie 

‘Wat ik sterk aan Novar vind is dat ze al ver zijn met participatie. We hebben de werkwijze nog verder verbeterd en aangescherpt. Mijn boodschap aan Novar is vooral om de beginfase iets anders aan te pakken. Ik heb ontdekt dat Novar eigenlijk net iets te hard loopt. Er wordt een volledig conceptplan voorgelegd. Dat raad ik altijd af: begin in plaats daarvan met een goede dialoog. Want hebben inwoners eigenlijk oog voor ecologie en hechten ze aan wandelpaden? Wat zijn de dingen die echt meerwaarde voor hen creëren? Onderzoek met de bewoner wat er speelt en wat een zonnepark kan toevoegen in de omgeving.’  

Omgaan met weerstand 

‘In het gezamenlijke participatieproces werken we met alle vijf de p’s voor waardecreatie. Ik merk dat ik vaak bezig ben om de wensen van bewoners – de p van people –  te verbinden met de doelstelling van de overheid – public. Er is voor heel Nederland een klimaatdoelstelling. Hieraan moet iedere lokale overheid bijdragen, gelukkig begrijpen en onderschrijven veel mensen dat. Maar, wanneer maatregelen zoals zonneparken of windmolens dichtbij komen, hebben die invloed op je eigen leefomgeving. En dat kan weerstand opwekken.

Het is als ontwikkelaar belangrijk om de weerstand goed te doorgronden, zodat je er beter mee om kan gaan. Waar komt de weerstand nou écht vandaan? En ook: hoe breed gedragen is de weerstand? Uiteindelijk moeten er knopen worden doorgehakt waarbij je op zoek moet naar het optimale evenwicht tussen alle vijf de p’s. Dat betekent dat je niet altijd voor elke p de ideale situatie bereikt. Dat begrip is ontzettend belangrijk om van meet af aan te kweken bij iedereen in het proces.’ 

Juiste indruk 

‘In de tweede masterclass zijn we aan het werk gegaan met communicatie. Ter plekke hebben we de startbrief verfijnd. In de brief zit nu het element van een open proces. Het is ongelooflijk belangrijk dat je als ontvanger vanaf moment één de juiste indruk krijgt. Ik heb gemerkt dat mijn verhaal goed past bij de huidige werkwijze van Novar. De boodschap is goed opgepikt: de verworven inzichten hebben Novar geholpen bij het finetunen van hun participatiefilosofie.’