Elektriciteitsnet overvol. En nu?

De limieten van ons stroomnet zijn bereikt. Tel daarbij op dat we voor het behalen van onze klimaatdoelen, steeds meer elektrificeren, en je begrijpt: we hebben een probleem. Het Nederlandse elektriciteitsnet is overvol. Grote afnemers en duurzame projecten komen met moeite aan een aansluiting. Maar hoe zit dat eigenlijk? En zijn er oplossingen? Je leest het in dit artikel.

Zo werkt ons net

In Nederland is het elektriciteitsnet zo ingericht dat er een constante stroom aan elektriciteit kan worden gegarandeerd. 24 uur per dag, 7 dagen per week, 12 maanden per jaar. Om dat voor elkaar te krijgen moet de vraag en het aanbod van energie altijd in evenwicht zijn.

We beginnen bij de basis. Het hoogspanningsnet transporteert stroom van de plek waar het wordt opgewekt (bijvoorbeeld een zonnepark) via het middenspanningsnet naar de plek waar het gebruikt wordt (het koffiezetapparaat van de buren). Al die netten moeten dus in balans zijn en blijven.

Het net zit vol

Als er meer elektriciteit wordt gevraagd of wordt aangeboden dan er netcapaciteit is, raakt ons net uit balans. Er ontstaat file. Dit noemen we netcongestie: ons net is dan te vol. De netcongestieproblematiek in Nederland is vooral op ons hoog- en middenspanningsnet.

Grid Specialist Wannes Devillé: ‘De term vol gebruiken we om aan te geven dat vraag en aanbod niet in balans is. Dit betekent dat een ‘vol’ net een momentopname is.” Een momentopname met serieuze gevolgen: voor een (grotere) aansluiting kom je in de wachtrij. Vooral grote energieafnemers en aanbieders hebben last van ons overvolle net.

Netcongestie omzeilen

Er wordt hard gewerkt aan netverzwaring. Een fysieke uitbreiding en verzwaring van de capaciteit. ‘Gewoon’ door extra kabels en transformatoren te plaatsen. Alleen stijgt ons verbruik en aanbod van energie harder dan dat er kabels gelegd kunnen worden. Dus er zijn meer oplossingen nodig.

“Deze impasse moet doorbroken worden”, vindt Wannes Devillé, Sr. Grid Specialist bij Novar. “We moeten het tijdelijk gebrek aan capaciteit overbruggen. Daar ligt een gezamenlijke uitdaging.” De oplossing vind je vooral in het flexibeler maken van ons elektriciteitsnet. Zodat we makkelijker kunnen inspelen op piekmomenten van vraag en aanbod. Er zijn verschillende manieren om als bedrijf netcongestie te omzeilen – en het net te ‘helpen’:

1. Stuur je energieverbruik: We kunnen energieverbruik aanpassen aan de beschikbaarheid van elektriciteit. Bijvoorbeeld door apparaten aan te zetten wanneer er veel zonne- of windenergie beschikbaar is. Of door apparaten tijdelijk uit te zetten om piekbelasting te voorkomen. Dit kan met een energiebeheersysteem.
2. Sla je elektriciteit op: Batterijen en andere opslagmethoden kunnen een overschot aan energie opslaan en deze juist weer afgeven als er een tekort is.
3. Zet elektriciteit om naar andere energievormen: Overschotten van elektriciteit kan je ook omzetten in andere energievormen. Zoals warmte of waterstof. Dit noem je conversie. Als bedrijf word je daardoor minder afhankelijk van het energieaanbod uit hernieuwbare bronnen.
4. Verbruik minder als het net overbelast is: Met een capaciteitsbeperkend contract (CBC) pas je jouw elektriciteitsverbruik flexibel aan op basis van de beschikbare capaciteit op het net. Je helpt daarmee de netbeheerder. In ruil voor een financiële vergoeding, verminder je tijdelijk jouw energieverbruik op momenten van congestie.
5. Deel je netaansluiting: Met ‘cable pooling’ kan je opwek van verschillende energiebronnen combineren op één netaansluiting. Bijvoorbeeld zonnepanelen en een windturbine. Zo benut je de beschikbare netcapaciteit optimaal. Bovendien scheelt het aansluitkosten én netbeheerderskosten.
6. Lever elektriciteit direct aan een grote afnemer: Met een directe lijn lever je real time opgewekte elektriciteit aan een grootverbruiker in de buurt. Zo hoef je het algemene elektriciteitsnet niet te gebruiken. En kan jij je energie dus kwijt.  
7. Werk samen met andere bedrijven: Met een groepscontract je met meerdere bedrijven een gezamenlijk contractvermogen af met de netbeheerder. Dit heet ook wel een ‘energiehub’. Een kwestie van slim aansturen en efficiënt gebruiken.

De toekomst

Denken in niet-standaardoplossingen loont. Zoals het realiseren van een Gesloten Distributiesysteem. Zulke oplossingen vragen veel samenwerking. Technisch en wettelijk gezien is er veel mogelijk. Maar dat brengt financiële, juridische en beleidsmatige uitdagingen met zich mee. Zo laat het project Vloeivelden Hollandia zien. Mark Mijnen, Specialist Energy & Portfolio bij Avebe: “Financieel en juridisch was het een zeer uitdagend traject. Bijvoorbeeld voor wat betreft aansprakelijkheid en de transportovereenkomst. We hebben dat met elkaar goed moeten uitwerken.”

Netcongestie blijft nog wel even. Gelukkig kan je met de juiste maatregelen zorgen voor grip op jouw energiehuishouding. Bovendien draag je zo ook nog je steentje bij aan een betrouwbaar en duurzaam elektriciteitsnetwerk voor nu en in de toekomst.