Nederlands elektriciteitsnet is overvol – DEEL III/III

In het laatste deel van de drieluik legt Wannes Devillé uit hoe een niet-standaard netaansluiting er in de praktijk uitziet. Wat zijn de uitdagingen, de problemen maar vooral de oplossingen van en voor zulke netaansluitingen? Lees hier verder.

Novar heeft voor twee zonneparken in Flevoland gekozen voor een niet-standaard aansluiting via het GDS van Smart Grid Flevoland. “Vanwege alle juridische en financiële obstakels heeft een reguliere aansluiting bij een netbeheerder nog wel onze voorkeur als die optie er is”, vertelt Wannes Deville, Sr. Grid Specialist bij Novar. “Maar omdat er momenteel niet genoeg capaciteit is op het elektriciteitsnet, hebben we ook andere oplossingen gevonden.”

Het gaat in dit geval om twee projecten van Novar: het zonnepark van Dorhout Mees en Solar carport Biddinghuizen. De solar carport wordt gebouwd op het parkeerterrein van Lowlands en beslaat een oppervlakte van 35 hectare. In totaal komen er 90.000 zonnepanelen waarmee jaarlijks 10.000 huishoudens of 100 festivalweekenden worden voorzien van stroom. 

Het zonnepark van Dorhout Mees wordt gebouwd op een oud golfterrein ten zuiden van het dorp Biddinghuizen. Er komen bijna 300.000 zonnepanelen, waarmee 34.000 huishoudens per jaar worden voorzien van stroom. “We zijn bij Smart Grid Flevoland terecht gekomen omdat Liander op korte termijn geen oplossing voor ons had. Toen zijn we op zoek gegaan naar een alternatief zodat we de stroom wel konden invoeden, en dit hebben we gevonden bij Smart Grid Flevoland via hun Gesloten Distributie Systeem.”

GDS ontheffinghouder

Smart Grid Flevoland is een dochterbedrijf van ENGIE, vertelt Roeland Nijman, projectmanager bij ENGIE Infra & Mobility en WOF. “Je kunt Smart Grid Flevoland, als GDS ontheffinghouder, eigenlijk het beste vergelijken met een netbeheerder zoals, Liander en Stedin. Bovendien hebben we een specifiek geografisch afgebakend gebied waar wij dit mogen doen waarin we technisch specifieke oplossingen kunnen aanbieden die het best passen bij de vragen van de aangeslotene en de situatie ter plaatse.” 

Op dit moment zijn vier windparken en een accupark aangesloten op het Gesloten Distributie Systeem (GDS) van Smart Grid Flevoland. “Het zijn partijen die energie opwekken; er zijn bij ons geen partijen die energie afnemen. Wij hebben een specifieke ontheffing gekregen van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) om een aansluiting te realiseren, zodat zij hun stroom kunnen invoeden op het hoogspanningsnet. Wij zijn als ontheffinghouder verplicht om uit te zoeken of wij voor partijen als Novar in dit gebied een aansluiting kunnen realiseren.”

Het voordeel van een GDS is, dat je zon, wind en opslag makkelijker kunt combineren, verduidelijkt Roeland. “Het komt er op neer dat wanneer je 80 MVA aansluitcapaciteit hebt, je daar bijvoorbeeld 160 MVA aan opgesteld vermogen op kunt aansluiten wanneer je een mix hebt van zon en wind. Dat betekent in de praktijk dat wij tweemaal zoveel vermogen kwijt kunnen op dezelfde aansluiting met dezelfde capaciteit.” Bij de reguliere netbeheerders gebeurt dat momenteel nog niet zo vaak. Zij doen dat dan met 160 MVA aansluitcapaciteit.

Extra transformator

Toen Novar bij Smart Grid Flevoland aanklopte voor deze niet-standaard oplossing, was in principe voldoende capaciteit aanwezig om Solarcarport Biddinghuizen aan te sluiten, aldus Roeland. “We hadden echter niet genoeg capaciteit voor het zonnepark Dorhout Mees.” Smart Grid Flevoland is vervolgens gaan onderzoeken hoe ze het net konden uitbreiden, zodat ze beide zonprojecten konden inpassen. “We gaan hiervoor een extra transformator plaatsen, en dat is heel interessant want nu is het probleem van Novar opgelost, maar ook voor ons biedt dit nieuwe kansen. Zoals ik al aangaf, kun je de aansluiting tweemaal zo zwaar benutten wanneer je zon en wind combineert, dus dat gaan we doen.”

Behalve dat Smart Grid Flevoland ook nog meer windparken gaat aansluiten, worden extra accu’s geplaatst voor de opslag en het doorsturen van energie naar de hoogspanningslijn. “Dit zijn de grootste accuparken van Nederland”, zegt Roeland niet zonder trots. “Zo zie je welk effect zo’n samenwerking kan bewerkstelligen.” De accuparken zijn verbonden met de zonnepanelen en de windmolens. “Dat betekent in de praktijk dat deze niet stopgezet moeten worden wanneer er te veel gezamenlijke capaciteit is. De accu’s zijn vooral bedoeld als oplossing om de kortstondige productie pieken op te vangen en daarmee het opwekprofiel wat af te vlakken.”

Smart grid

Ook Wannes is blij met de samenwerking. En er is meer positief nieuws, meldt hij. “Want bij Smart Grid Flevoland is tussen de apparaten een smart grid geïnstalleerd. Die vind je niet bij reguliere netbeheerders. Door dit smart grid kunnen alle systemen op seconde basis met elkaar communiceren. Hiermee is er veel data beschikbaar waar wij verder mee kunnen optimaliseren en innoveren.”

Wanneer er meer dan de maximale beschikbare aansluitcapaciteit wordt geproduceerd door alle aangeslotenen, moet de partij die er het laatst is bijgekomen als eerste terug regelen. Dat betekent in dit geval dat Novar soms minder stroom mag leveren. Dankzij het smart grid, wordt dit tot een minimum beperkt. “De projecten hebben allemaal hun eigen leveringscontracten”, legt Roeland uit. “Dat zou kunnen betekenen dat de windturbines een lagere kWh prijs ontvangen en dus, per kilowattuur minder verdienen aan opwek dan een nieuw project zoals dat van Novar. Omdat zij dankzij het smart grid van elkaar kunnen zien wat er gebeurt, kunnen ze onderling afspraken maken.” 

De aangeslotenen kunnen bijvoorbeeld afspreken dat het windpark terugschakelt in plaats van het zonnepark, of dat er gebruik wordt gemaakt van de accuparken. “En Novar kan dan vervolgens het windpark of het accupark hiervoor vergoeden. Op die manier kunnen ze er beiden meer aan overhouden. We hebben hiervoor een platform ontwikkeld, zodat men het elektriciteitsnet zo slim mogelijk kan gebruiken. Dat is dus een extra bonus.”

Standaardoplossing nu nog makkelijker

Ondanks het feit dat er zoveel voordelen te vinden zijn bij het GDS van Smart Grid Flevoland, blijft Wannes bij zijn standpunt dat de standaardoplossing in principe makkelijker is. “Bij een niet-standaard oplossing is de opstart veel lastiger in verband met de additionele financiële en juridische procedures. Daar deze oplossing nog relatief nieuw is, roept dit altijd extra vragen op bij alle betrokkenen. Doordat wij dit zelf al vaker hebben toegepast, wordt het proces voor ons echter al iets eenvoudiger. We laten dit graag zien in het volgende interview.”

Bij reguliere netbeheerders bestaat nog veel onzekerheid en twijfel over deze niet-standaard oplossing, merkt Wannes. “Wij geloven echter heel sterk in GDSen, omdat je efficiënter gebruik kunt maken van dezelfde netinfra en je daardoor dus meer energie kunt opwekken.” Er zijn nog meer voordelen; ook voor de maatschappij, meent Wannes. “We ontlasten hiermee het regionale distributienet door direct op het transportnet van Tennet in te voeden. 

Verder worden de transformatoren die de spanning van de zonneparken verhogen van 23 naar 150 kV bij het netstation,  normaal gesproken neergezet door de regionale netbeheerder, en deze kosten worden gesocialiseerd over alle aangeslotenen. Bij Smart Grid Flevoland dragen de zonne- en windparken deze kosten zelf. Verder worden de verliezen die op het net plaatsvinden, bij Smart Grid Flevoland door de aangeslotenen zelf gedragen. Bij het reguliere net worden ook deze verliezen binnen het elektriciteitsnet door de samenleving bekostigd. Er is dus echt sprake van een win-winsituatie.”

Wil je meer weten over netaansluitingen en ons overvolle elektriciteitsnet? Lees hier de andere delen uit deze reeks artikelen. Of lees meer over solar carports.